Column door Jeanny Vreeswijk-Manusiwa
Welke scenario’s zijn er mogelijk voor de zorg in Nederland in 2040? Hierover werd op 2 juni jl. gesproken tijdens de bijeenkomst ‘Diagnose 2025-2040’ in het hoofdkantoor van de Rabobank in Utrecht. Professionals, ondernemers en andere denkers wisselden hun kennis uit. Uitgangspunt was: Om iets over de toekomst te kunnen zeggen, zul je eerst het verleden moeten ontdekken en het heden begrijpen.
Nu weten we vanuit verschillende onderzoeken, bijvoorbeeld uitgevoerd door het RIVM, Pharos en het landelijke initiatief Ouder worden 2040, dat er grote gezondheidsverschillen in Nederland bestaan. Als je in armoede leeft, dan overlijd je gemiddeld zeven tot acht jaar eerder dan iemand met een hoog inkomen. Je beleeft ook langer een gevoel van ongezond zijn. Dit heeft niet alleen te maken met een gebrek aan inkomen, maar ook met de plek waar je opgroeit, hoe je woont en of je voldoende mensen dichtbij hebt, waar je je zorgen mee kunt delen. Van belang is ook of je weet waar je terecht kunt voor een hulpvraag. Of je iemand kent die je daarbij kan helpen. En of je wel om hulp durft te vragen.
Verbetering op deze punten kunnen we nastreven richting 2040, maar het is maar de vraag of het haalbaar is om er voor te zorgen dat alle mensen in een zo gezond mogelijke omgeving wonen. Denk alleen al aan het ruimteprobleem dat we in Nederland kennen. En ook zou het naief zijn te denken dat iedereen tegen die tijd voldoende inkomen heeft om er een gezonde leefstijl op na te houden. Laat staan dat iedereen ook nog eens fijne mensen om zich heen heeft, waar je op terug kunt vallen als dit nodig is. Bij dat laatste punt wil ik wat langer stilstaan. De relatie tussen aanhoudende gezondheidsverschillen en solidariteit. En dan gaat het me niet zozeer om solidariteit op individueel niveau. Voor de zieke buurvrouw koken (tijdelijk), een buurtapp in de gaten houden of een straatfeest organiseren, lukt nog wel. Vrijwilliger zijn in een zorginstelling of maatje worden van een mantelzorger, eist al meer tijd en inzet. Maar solidariteit op organisatieniveau kan pas echt lastig zijn. Nu zijn er vele mooie netwerken, consortia en andere samenwerkingsverbanden. En de partijen in die verbanden gunnen ook echt wel elkaars succes. Want dat schijnt toch een belangrijk iets te zijn in dat samen werken. Alleen als de pot met geld niet vol genoeg is om te komen tot een goede verdeling. Wat dan? Of als de ene organisatie vindt dat bepaalde vrijwilligers zich niet voor een partnerorganisatie in mogen zetten, omdat het ‘hun vrijwilligers’ zijn, of dat een partij toch sneller alleen gaat dan samen? Wat gaat dan belangrijker worden: de belangen van de organisatie, van de samenwerking binnen het netwerk, of de belangen van de doelgroep waar een ieder zich voor in wil zetten?
Vooral als het gaat om mensen die niet zo goed meer zelf aan kunnen geven wat ze nodig hebben, waar rekening mee gehouden moet worden in de ondersteuning, is het nu, maar ook richting 2040 cruciaal dat de onderlinge solidariteit niet alleen op individueel, maar vooral ook op organisatie niveau op en top blijft. Het liefst nog wat uitgebreid en versterkt wordt. En niet alleen door organisaties en mensen die in de zorg- en welzijnssector werken, maar door iederereen die van betekenis kan zijn voor een samenleving waarin we een beetje naar elkaar omkijken. Naar elkaar omkijken door oprecht geïnteresseerd te zijn in elkaars verleden en in de huidige ontwikkelingen, zodat we samen kunnen behouden wat goed is en willen veranderen wat beter kan voor een gezonder 2040. Maar ja, dan moet samen, ook wel écht samen zijn.
