Wanneer: donderdag 1 november
Tijd: 17.00-19.30
Locatie: Zwanenburgwal 206-I

OVER DE SERIE

De zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, mensen met een dementie of mensen met een GGZ-achtergrond is de afgelopen jaren veranderd. Als een gevolg van die veranderingen wonen méér kwetsbare burgers (langer) zelfstandig in de wijk.

Niet iedereen met een beperking, dementie, of psychiatrische aandoening is kwetsbaar, maar deze groep groeit. Dit komt mede door de verschuiving van verzorgingsstaat naar een samenleving waarin mensen meer en meer zelf verantwoordelijk worden geacht voor hun welzijn. Daarnaast gaan veel maatschappelijke ontwikkelingen razend snel. Voor sommige burgers te snel.

Hoewel er grote verschillen zijn hebben deze kwetsbare burgers ook veel gemeen. Zij raken soms het overzicht kwijt, zijn (perioden) angstig of verward, of worden snel boos als er iets onverwachts gebeurt. Voor steun of begrip zijn zij in deze situaties mede aangewezen op hun buurtgenoten. Helaas weten buurtgenoten vaak niet goed hoe zij kunnen helpen.

Hoe ervaren buurtbewoners de omgang met buren die zij niet direct begrijpen? Hoe ziet het dagelijks leven van mensen met een cognitieve of psychische kwetsbaarheid er eigenlijk uit? Welke methoden zijn er om er als professional voor te zorgen dat buren en jouw cliënten elkaar beter weten te vinden en elkaar kunnen steunen? Hoe verbeteren we deze zogenaamde ‘netwerkinterventies’, zodat ze nog beter aansluiten bij het dagelijks leven van mensen met een beperking, mensen met een dementie en mensen met een GGZ-achtergrond en hun buren?

VERSLAG BIJEENKOMST II

Bij aanvang van de avond noemden alle achtentwintig aanwezigen – ervaringsdeskundigen, professionals en onderzoekers uit de wereld van de dementie, de VGZ, en de GGZ – hun naam en zij beschreven de plek in hun buurt waar zij graag komen. Wat maakt die plek zo bijzonder? En welke ontmoetingen hebben zij er op gestolen momenten in de dag?

Laura Vermeulen vertelde daarna een verhaal. Daarin kwamen de mensen met dementie aan het woord waar zij intensief mee op trok tijdens haar promotieonderzoek. In de dagelijkse levens van deze mensen die alleen thuis woonden speelde ‘stilte’ een grote rol. Het ging om een stilte die niet prettig was. Een stilte die ontstond door de afwezigheid van geluid, van andere mensen, en van dingen om te doen.

Kennen wij deze stilte? vroeg Laura. En wat doen we als we haar tegen komen?

Over die vragen gingen we in gesprek. Veel van ons zetten de radio of de televisie aan als het onprettig stil is om ons heen. Maar de afwezigheid van geliefden kan niet gevuld worden door een televisie, merkte aanwezigen op.

Doen wij dan ook wel eens dat wat Jan, Laura’s onderzoekdeelnemer, deed? Naar buiten gaan, de straat op. Om te gaan bedenken wat we tegen iemand zouden willen zeggen als we die persoon tegen kwamen? En hebben wij net als Jan ankerpunten in ons dagelijks leven? Ankerpunten zoals de kat, het kopje koffie en die ene belangrijke buurman die samen maken dat we ons weer thuis en veilig voelen als we terugkeren naar huis?

Saskia en Mireille vertelden ons over deze ankerpunten in hun eigen leven: katten waren belangrijk voor hen. Contact met de mevrouw van de bloemenstal, muziek, een partner en een dierbare vriend. En een moeder en een ambulant begeleider aan de andere kant van de telefoonlijn.

Presentatie Saskia

Misschien zijn deze ankerpunten wel waar het om draait in het leven én in ons werk bespraken we aan de hand van het verhaal van Judith, de casemanager dementie die Laura vertelde hoe het leven van haar cliënten met dementie plots kon veranderen als de kat er niet meer was. Hoe belangrijk het was om de aanwezigheid van dat soort ankerpunten in de gaten te houden. Om er op de cruciale momenten voor haar cliënten te kunnen zijn.

We gingen in groepen uiteen om in kaart te brengen wie en wat die ankerpunten zijn. In onze eigen levens, de levens van onze vrienden en van de mensen die we begeleiden.

Groepswerk

Leren we meer over wat er belangrijk is in het leven als we het dagelijkse routines als uitgangspunt nemen? Als we nagaan wat we zelf, wat onze vrienden en onze cliënten om 8.00, om 10.30, om 11.00 tot en met 23.00 in de avond doen? Krijgen we dan in beeld wie we op welke momenten ontmoeten en zouden kúnnen ontmoeten?

Leren we dan over die buren die betrokken zijn maar die we als formele hulpverleners overdag niet tegen komen? Zoals de buurman van Jan. Die geen gesprekpartner was in de zorg maar die elke avond bij Jan op de bank zat om uit te leggen hoe de afstandsbediening van de televisie werkte en die veel vragen had over de rol die hij voor Jan speelde. Leren we over de bankjes waar ieder van ons gesprekken heeft met buurtbewoners? Over de mevrouw van de fietsenwinkel en de meneer van de snackbar die zo belangrijk voor mij zijn, maar die misschien die niet goed weten hoe zij met mij kunnen praten? En die graag een keer samen met mij en met mijn familie en andere helpers een gesprek zou willen voeren.

Om de mensen die stilte en verwarring ervaren te ondersteunen wilden we de vorige keer vooral ‘overdragen’, ‘doorverwijzen’ en ‘contact opnemen met professionele zorg’. Dat stond op de sheets die we maakten op 13 september. Zouden we nog steeds hetzelfde doen? Doorverwijzen en overdragen, als we starten vanuit het perspectief én het dagelijkse leven van de mensen om wie het gaat? Nu we hebben gezien hoe je anders gaat kijken als je het dagelijks leven als uitgangspunt neemt. En hoe je de persoon om wie het gaat bij deze gesprekken kunt betrekken.

Aanwezige, hondje ‘Zaira’

Daarover ging het slotgesprek. Heb je een verantwoordelijkheid naar je eigen buren, naar de buren van je vrienden en van je cliënten toe? ‘Ja!’ Vond één deelnemer. ‘Je kunt je tegen buren aanbemoeien!’ ‘Nee.’ Wierp een ander tegen. ‘Ik moet de privacy van mijn cliënten beschermen.’ ‘Maar verschuilen we ons niet te vaak achter dat idee van privacy?’ vroeg een derde deelnemer. Legt dat praten over privacy niet precies onze onmacht bloot om in gesprek te gaan met een grotere kring van mensen die belangrijk zijn voor onze cliënten, vrienden en onszelf? En hoe kon het eigenlijk dat niemand van de betrokken hulpverleners wist met welke grote vragen de buurman van Jan leefde?

Misschien kun je er voor de buren zijn zónder de privacy van je cliënt te schaden, concludeerden we deze avond. Wellicht zijn er mogelijkheden om sámen in gesprek te gaan.

Daarover gaat het de volgende keer. Dat is op donderdag 13 december. We ontmoeten elkaar die dag om 17.00 in Amstelveen.

Wat: 3e werkplaats over netwerken
LET OP, GEWIJZIGDE LOCATIE: Middelpolder, Veteranenlaan 3-5-7, Amstelveen
Tijd: 17.00-19.30

De organisatoren willen alle aanwezigen heel hartelijk bedanken voor de waardevolle gesprekken die we voerden. Zij hopen ieder van hen en andere geïnteresseerden de volgende keer opnieuw te zien en te spreken en om samen verder aan de slag te gaan!